DeFi Haftalık Bülten #50 (Karanlık Ormanda Hayatta Kalmak : MEV ve Sandviç Atak)
Merkeziyetsiz sosyal ağ : Lens, 10 Milyar DAI, Polygon yatırımı ve dahası...
DeFi ekosistemi hakkında güncel bilgileri sunmaya çalıştığım haftalık derleme yazısına hoş geldiniz. Keyifli ve bilgilendirici bir yazı olması dileğiyle!
DeFi Library haftalık bülteni, her hafta 5000’den fazla kişi tarafından okunuyor. Onlardan birisi olmak için:
Proje incelemelerinin yer aldığı Youtube kanalına abone olabilir, detaylı rehber videolardan faydalanabilirsiniz:
MEV ve Sandviç Atak
Bu bültende blokzincir üzeri işlemlerde karşımıza çokça çıkan bu üç terimden bahsetmek istiyorum. Bunlar blokzincirde işlem yapan normal kullanıcılar, bu işlemleri gören ve doğrulayan madenciler ve arbitraj botları arasında dönen ve kimilerinin etik bulmadığı kimilerininse hak olarak gördüğü tartışmalı konseptler.
Sırasıyla başlayalım:
MEV (Miner Extractable Value : Madencinin Kazanabileceği Değer)
MEV’in tanımına geçmeden önce bu kavramı oluşturan iki taraftan kısaca bahsetmek gerekiyor.
Madenci : Blokzincir üzerinde gerçekleşen işlemleri gören, doğrulayan kişi/kurum/cihaz. İşlemin içeriği, türü, karlılığı vb özellikleri hakkında işlem daha doğrulanıp herkese açık hale gelmeden bilgi sahibi olan oluşumlar.
Kullanıcı: Blokzincir üzerinde bir işlem gerçekleştirmek üzere TX oluşturan kişi.
MEV’i bir örnek üzerinden anlatmak en kolayı olacaktır: Kullanıcının iki DEX arasında bir fiyat arbitrajı keşfettiğini varsayalım. Bu arbitrajdan faydalanmak amacıyla da bir DEX’ten alış, diğer DEX’ten satış işlemlerini tek bir TX ile blokzincir üzerinde gerçekleştirme niyeti olsun. Bu TX oluşturulduğunda, “mempool” adı verilen bir havuzda madenciler tarafından doğrulanmak üzere sıraya alınır. Normal şartlarda madencinin bu işlemin içeriğinden bağımsız olarak, işlemin gerçekleştirilmesini sağlaması beklenir. Ancak, madenci bu işlemi gördüğü için eğer isterse aynı işlemi kendisi oluşturarak kullanıcının işleminden önce kendi işleminin gerçekleştirilmesini sağlayabilir. Böylece o arbitrajdan elde edilecek kara, madenci sahip olabilir. İşte bu “olası” kazanca MEV yani Miner Extractable Value ismi veriliyor.
Bu olası kazancın, gerçekleştirilen kısmı 2020 sonu itibariyle madencilere 600 Milyon USD’nin üzerinde bir ek gelir oluşturdu. DeFi ile işlem çeşitliliğinin artması ile bu sayının 2021’de katlanarak arttığını varsaymak çok yanlış bir yaklaşım olmayacaktır.
MEV’i görsel olarak izlemek isteyenler için bir video öneriyorum:
Madencinin, kullanıcının işlemini bloklayarak arbitraj fırsatını kendisinin kullanmak istemesi gerçekleşebilecek olasılıklardan bir tanesi. Bir başka olasılık ise diğer arbitraj botlarının bu durumu farkedip daha yüksek gas fiyatı ödemeyi kabul ederek bu işlemi yapmaya çalışması olacaktır. Bu durumda ise aynı işlem için bir gas savaşı yaşanacak olup, yine ilk kullanıcının yapmayı hedeflediği işlem başkaları tarafından gerçekleştirilecektir.
Bu iki durum da hem genel blokzincir kullanıcıları hem de ağdaki işlemlerin hedefine ulaşması açısından problem yarabilecek konular olarak tartışılıyor. Mempool ve MEV konusunda daha detaylı konuşmak gerekiyor aslında ancak bu haftaki bültende tanımları aktarmayı yeterli görüyorum. Önümüzdeki bültenlerde daha detaya inebiliriz.
Sandviç Atak
Sandviç atak aslında MEV ya da mempool gözlemciliğinin daha spesifik bir versiyonuna verilen isim. Yine bir örnek üzerinden gidecek olursak:
Bir kullanıcı (Alice) DEX üzerinden yüksek miktarda $ABC tokenını almak üzere bir işlem oluşturur.
Mempool’u takip eden başka bir kullanıcı ya da madenci (Bob), bu işlemi onaylanmadan önce görür.
Bob, Alice’in işleminden önce $ABC tokenı için bir alım işlemi gerçekleştirir.
Böylece Alice $ABC tokenını daha yüksek bir miktardan satın almış olacaktır.
Ayrıca Alice’in işlemi ile birlikte $ABC tokenının fiyatı da daha yukarı çıkacaktır.
Bob, Alice’in işleminin akabinde aldığı $ABC tokenlarını daha yüksek fiyattan satacaktır.
Bu işlemler sonucunda:
Bob, ABC tokenı alım satım işleminden Alice üzerinden kar eder.
Alice, normalde almak istediğinden daha yüksek fiyata ABC tokenı almış olur.
KPMG - Ether & Bitcoin
Kriptoparalara olan kurumsal ilginin artışına her geçen gün daha fazla şahit oluyoruz. Geçtiğimiz hafta KPMG, şirket hazinesine Ether ve Bitcoin eklediğini açıkladı.
Lens Protocol - Merkeziyetsiz Sosyal Medya
Aave ekibinin uzunca bir süredir sosyal medya projesi üzerine çalıştığının sinyallerini alıyordur. Sonunda Lens Protocol adında, açık ve merkeziyetsiz bir sosyal medya projesinin duyurusunu yaptılar. Bu proje kapsamında kullanıcıların kendi profillerine sahip olacağı bir ortam hedefleniyor.
Polygon - 450 Milyon USD Yatırım
Ethereum’un ölçeklenmesinde bir yan ağ olarak çalışan ancak bir yandan da bir Layer-2 çözümüne evrilmeye çalışan Polygon, başta Sequoia ve Softbank olmak üzere önemli yatırımcılardan toplamda 450 Milyon USD yatırım aldı. Bu yatırım ile Polygon ekosisteminin büyük bir ivme yakalayacağını bekleyebiliriz.
10 Milyar DAI - Maker
Merkeziyetsiz sabit kriptopara birimi DAI, 10 Milyar arz değerine ulaştı. Sabit kriptoparalar arasında merkeziyetsiz olanların ağırlığının artıyor olması, merkezi olanların yaratacağı riskleri dengelemesi açısından oldukça önemli.
Twitter Köşesi
Kriptopara cüzdan güvenliği hakkında:
Avalanche konsensus modelini anlatan güzel bir demo (Not: Konsensus != POW/POS)
Hafta ortasında yaptığımız DeFi odaklı Twitter Space’in kaydı:
Doruk İşmen’den yine “Alpha” içeren bir video:
Mutlu ve kazançlı bir hafta dileğiyle…