DeFi Haftalık Bülten #47 (Layer-1 Savaşları : Solana, Avalanche ve NEAR)
DeFi Haftalık Bülten #47 (Layer-1 Savaşları : Solana, Avalanche ve NEAR)
Naval ve Haseeb moderatörlüğünde Anatoly, Emin Gün ve Ilia'nın Görüşleri
DeFi ekosistemi hakkında güncel bilgileri sunmaya çalıştığım haftalık derleme yazısına hoş geldiniz. Keyifli ve bilgilendirici bir yazı olması dileğiyle!
DeFi Library haftalık bülteni, her hafta 5000’den fazla kişi tarafından okunuyor. Onlardan birisi olmak için:
Proje incelemelerinin yer aldığı Youtube kanalına abone olabilir, detaylı rehber videolardan faydalanabilirsiniz:
🙏 Destekçiler 🙏
Perpetual Protocol : Sürekli kontratları düşük ücret ve yüksek hızda alıp/satmanın KYC gerektirmeyen çözümü. Gelecek burada ve gelecek merkeziyetsiz. Perpetual Protokol : Al/Sat. Yarat. Market Yap.
Layer-1 Savaşları : Solana, Avalanche ve NEAR
Açık konuşmak gerekirse kripto projeleri arasındaki çekişme/savaş/rekabet söz konusu olduğunda takip etmekten en keyif aldığım mücadele Layer-1 projeleri arasında yer alıyor. Çünkü günün sonunda hemen hemen diğer bütün projelerin var olmalarına imkan sağlayan projeler bunlar. Teknolojik ilerleme, merkeziyetsizlik, hız ve ölçeklenme konusunda çalışan ve ekosistemi belli bir seviyeye taşıyacak olanlar da yine bu projeler. Özellikle 2020’den beri DeFi, NFT ve GameFi başta Ethereum olmak üzere Layer-1 blokzincirlerin üzerinde yükseliyor ve muhtemeldir ki önümüzdeki yılların en önemli gelişmeleri de bu platformlar aracılığı ile yaşanacaktır.
Geçtiğimiz hafta içerisinde Haseeb ve Naval moderatörlüğünde Anatoly Yakovenko (Solana), Emin Gün Sirer (Avalanche) ve Illia Polosukhin (Near) bir Twitter Space programı gerçekleştirildi. Farklı açılardan, bu platformların en önemli isimlerine önemli bazı sorular soruldu. Her ne kadar dinleyicileri kaybetmemek adına teknik detaydan uzak, nispeten yüzeysel bir sohbet gerçekleşmiş olsa da bu blokzincirler hakkında genel bilgi sahibi olmak isteyenler için faydalı bir sohbet gerçekleşti.
Sohbeti (İngilizce) dinlemek isteyenler aşağıdaki linkten erişebilirler:
Sohbetin önemli noktalarını özetleyecek olursak:
Haseeb : Solana, Avalanche ve NEAR ile ilgili genel bir giriş yapabilir misiniz?
Anatoly (Solana) : Solana bir akıllı kontrat platformu. Sharding ya da Layer-2 gibi bir mekanizma kullanılmıyor. Hızın öncelikli olduğu bir blokzincir platformu olarak amaç NYSE’de gerçekleşen bir işlemin dünya üzerindeki bütün noktalara aynı anda erişmesini sağlamak. Bunu da performansı yüksek bir donanım ile gerçekleştirebiliyoruz ki bize göre bu donanım bu işi gerçekleştirmek için gerekli olan en ucuz çözüm. Bu sayede herkesin aynı biti aynı anda alabildiğini garanti altına alabiliyoruz. Şu anda 2500 civarında doğrulayıcı tam performans ile ağa destek veriyor.
Emin (Avalanche): Avalanche tamamen farklı bir vizyon ile çalışmalarını sürdürüyor. Bu vizyon : dijitalleştirilen ve al-sat yapılan her şeyi blokzincir üzerine taşıyabilmek. Avalanche, konsensüs mekanizması ile diğer POS mekanizmalarından da ayrılıyor. Olasılık temelli bir metot aracılığı ile sonlandırma (finality) saniyeden daha kısa bir sürede gerçekleştirilebiliyor. Buna ek olarak farklı kural setleri ile kurgulanabilen subnetler ile herhangi bir özellikte EVM çok hızlı ve kolay şekilde subnet olarak tasarlanabilir.
Polosukhin (NEAR): Solana’nın aksine depoloma ve işlemleri Sharding mekanizması ile paralel ve asenkron bir şekilde gerçekleştirmeye imkan sağlayan bir blokzinciriz. Typescript, Rust vb birçok dilde geliştirme imkanı sunarak Web2 dünyasının NEAR üzerinde daha rahat proje geliştirmesini hedefliyoruz.
Naval (Özet):
Solana : Yüksek performanslı ve hız odaklı bir sistem
Avalanche: Konsensüs ile öne çıkan ve çoklu zincir yapısına sahip ve özel olarak kurgulanabilen EVM’ler içeren bir sistem
NEAR: Sharding yapısına sahip çoklu blokzincir yapısı, asenkron ve dağıtık bir mimari ile ölçeklenme sağlanıyor.
Haseeb: Ethereum Virtual Machine (EVM)’in domine ettiği bir ekosistem var. Bu durum karşısındaki Solana, Avalanche ve NEAR’ın konuya yaklaşımı nedir? Bulunduğumuz noktada Avalanche C-Chain aracılığı ile EVM uyumlu bir yapıya sahip, NEAR Aurora shard zinciri ile EVM kontratlarını çalıştırabiliyor, Solana ise EVM uyumluluğu konusunda en geride ancak NEON adı verilen bir sanal uyumluluk projesi üzerinde çalışıyor.
Anatoly (Solana): Açık konuşmak gerekirse EVM uyumlu olmak gibi öncelikli bir amacımız yok ve buna ayıracak zamanımız da kısıtlı. Geriye dönük baktığımızda bu kararımızın da oldukça başarılı bir karar olduğunu görebiliyoruz. Dünyadaki en yaygın diller arasında bulunan Rust ile önemli bir topluluk oluşturduk. EVM’i büyümenin, hızlı ve ucuz işlemlerin önünde bir engel olarak görüyorum.
Emin (Avalanche): EVM’i çok seviyoruz ve EVM’in gücünün farkındayız. EVM’in eksikleri olduğu konusunda hemfikirim ancak geldiğimiz noktada geliştirici topluluğunun EVM’e bağlılığı ortada. Ciddi bir topluluk Solidity ile akıllı kontrat kodlamayı öğrendi ve bundan faydalanmamız gerekiyor. O nedenle C-Chain hızlı bir şekilde eklemeye karar verdik. Buna ek olarak EVM destekli subnetlerin oluşturulması da çok kolay. Akıllı kontrat denetim dünyasının da EVM etrafında uzmanlaşmış olması da önemli bir artı.
Polosukhin (NEAR): Eskiden (2018) Ethereum üzerinde geliştirme yaparken çok acılı bir süreç yaşıyorduk. NEAR bu nedenle Java, Typescript gibi diller ile geliştirmeye açık şekilde kurgulandı. NEAR genel yapısı olarak EVM’den daha hızlı ve kolay programlama yapılabilecek bir yapıya sahip ancak momentumun EVM tarafında olduğu bir gerçek. O nedenle Aurora, EVM uyumlu olarak geliştirildi.
Haseeb & Naval: Ethereum ile gelecekteki rekabeti nasıl görüyorsunuz? Kazanan her şeyi alacak mı yoksa çok zincirli bir gelecek mi bizi bekliyor?
Emin (Avalanche): Avalanche olarak Ethereum-Killer olmak gibi bir iddamız yok aksine Ethereum’u seviyoruz. Ethereum’un öleceğini de düşünmüyorum. Gelecek çok zincirli olacak ve Avalanche olarak sürekli yeni varlıkları blokzincire taşıyacağız. Çoklu zincirli bir yapıdan dolayı köprüler çok önemli hale gelecek.
Anatoly (Solana): Kazananın hepsini alması oldukça zor bir ihtimal. Açıkcası kullanıcıların arka plandaki blokzinciri de çok önemsemeyebileceğini düşünüyorum. Önemli olan gerekli faydayı sağlayabiliyor olmak. Solana, Ethereum’dan oldukça farklı ve Layer-1’ler arasında bir rekabet olması çok iyi. Ethereum’un bir “settlement” ağı olarak şekilleneceğini düşünüyorum. Buna karşın Solana bir uygulama (execution) ağı olmak hedefinde. Sharding ve Rollup mekanizmaları marketi ve likiditeyi bölüyor ve arbitrajlara neden olacaktır. Bütün bir sistemi senkron çalıştırmak maliyetli olabilir, özellikle finansal varlıklar için. İnsanlar ucuz ve hızlı işlem yapmak isteyecektir, bunu sağladığı sürece arka planı önemsemeyebilirler.
Naval: Köprüler eğer gerekli bütün fonksiyonları sağlayamazlarsa, farklı zincirler farklı kullanıcı profilleri ile şekilleniyor olabilir.
Polosukhin (NEAR): Köprüler yeterince fonksiyonel değil ve güvenli köprü inşa etmek oldukça zor. Örneğin bir NFT ve onun sadakat özelliğini düşünelim. Bir zincirde kurgulanan bu yapı, bir köprü aracılığı ile başka bir zincire taşındığında sadakat özelliği nasıl çalışacak?
Haseeb: İnsanların blokzinciri nasıl kullanacağı, teknik gereklilikleri de tanımlayacaktır. Geleceği nasıl görüyorsunuz?
Emin (Avalanche): Eğer bir blokzincirde her şeyi çözmek isterseniz, kimin elinde en yüksek ücreti ödeme yeteneği varsa onlar ağı domine edecektir. Örneğin DeFi kullanıcıları yüksek ihtimalle NFT kullanıcılarını domine edeceklerdir. Çünkü DeFi işlemleri için daha fazla işlem ücreti ödeme motivasyonu daha fazla olabilir.
Anatoly (Solana): Mempoolda gerçekleştirilen açık artırma işlemi iyi bir uygulama değil zaten.
Polosukhin(NEAR): Paralel uygulamalar bu işler için çözüm olacaktır.
Naval: Yeterince merkeziyetsiz olduğunuzu düşünüyor musunuz? Örneğin ana doğrulayıcılarınız bir şekilde kapatılsa, Amerika yasaklasa ve tutuklasa ya da daha kötü senaryolar gerçekleştirse hayatta kalabilir misiniz?
Anatoly(Solana): Her şeyden önce Bitcoin böyle bir durumda hayatta kalamayabilir. Fiziksel kopyalar en önemli parametre. Bitcoin 14000 ile önde, Solana ise 2500 civarında doğrulayıcıya sahip. Bunlarında 1400’ünün bağımsız doğrulayıcılar olduğunu düşünüyoruz. Geri kalanlar bağımsız olmasa da bütün durum bilgisinin kopyasını tutuyorlar.
Emin(Avalanche): Bitcoin kesinlikle bir standart değil. Madenci havuzları ve birkaçının bir araya gelerek yapabileceklerini biliyoruz. POW düzeninde kazanan her şeyi alır. En önemli metrik karar mekanizmasına katılan node sayısıdır. Avalanche bu konuda milyonlarca node’u blok üretimine dahil edebilecek bir kapasiteye sahip ve bunu da olasılıksal konsensüs mekanizması sayesinde yapabiliyor.
Polosukhin(NEAR): POS kesinlikle POW’dan daha iyi bir method ancak onun da eksiklikleri var.
Haseeb: Kesinlikle daha erken bir dönemdeyiz. O nedenle hiç blokzincirde işlem yapmamış birine 1 dk içerisinde ne önerirdiniz?
Anatoly(Solana): Phantom yükleyin, MagicEden’de biraz vakit geçirin.
Emin(Avalanche): Tokenlarınızı Avalanche’a köprü aracılığı ile taşıyın. Kendi sayfamızda DeFi ekosistemimizi anlatıyoruz, oradaki projelerde işlemler yapın.
Polosukhin(NEAR): Tokenlarınızı Rainbow köprüsü ile Aurora’ya geçirin ve uygulamaları deneyin. Sıfır işlem ücreti ile hızlı sonuç alın.
$WTF Airdrop Hakkında
Bildiğiniz üzere fees.wtf adresi aracılığı ile herhangi bir cüzdanın ne kadar işlem ücreti ödediği ile ilgili bilgiye erişebiliyordunuz. Geçtiğimiz haftalardaki $SOS ve $GAS airdropundan sonra bu proje de $WTF airdropu yapacağını açıkladı. Yaklaşık iki haftalık çalışmanın ardından, kullanıcıların airdropu cüzdanlarına çekerken 0.01 ETH ödemesi gereken referanslı bir sistem duyurdular. “Cash Grab” kokusu veren bu hareket sonrasında, Uniswap’a eklenen likidite yüzünden de bir takım problemler çıktı. Ve başarısız bir airdrop olarak tarihe geçmiş oldular.
LooksRare - $LOOKS
Geçtiğimiz senelerde Sushiswap-Uniswap arasında gördüğümüze benzer bir hareket LooksRare tarafından Opensea’ye yapıldı diyebiliriz. $LOOKS tokenı aracılığı ile platform gelirlerinin kullanıcılara yönlendirildiği LooksRare, Opensea kullanıcılarına da airdrop yaptı.
dYdX - Merkeziyetsiz v4
dYdX, 2022 içerisinde v4 geliştirmesini tamamlayarak tamamen merkeziyetsiz bir yapıya bürüneceğini açıkladı. v4 ile birlikte platform komisyon ücretlerinin merkezi bir kuruma (dYdX Foundation) gitmeyeceği ve diğer merkezi unsurların da aradan çıkartılmayı hedeflendiği belirtildi.
Twitter Köşesi
Sıfır Bilgi teknolojisi ile geliştirilen blokzincir çözümlerini işleyen zkApe yeni sayısı:
#zeroknowledge hakkında Türkçe bülten zkApe on birinci sayısı çıktı. zkape.substack.com/p/zkape-11 @ElectricCoinCo @TornadoCash @0xPolygonZero @HenriLieutaud @gakonst @BitDAO_Official @Sin7Y_Labs @fuellabs_ @bkiepuszewski @austingriffith @natimuril @williamLberman @yezhang1998
Paradigm’den 2021 özeti:
Web3 dünyasındaki gelişmeleri ele alacak yeni bir bülten geliyor:
Layer-2 Çözümlerini işleyen Layer2 Planet’in yeni sayısı:
Mutlu ve kazançlı bir hafta dileğiyle…