DeFi Haftalık Bülten #46 (2021 DeFi Özeti)
DeFi Haftalık Bülten #46 (2021 DeFi Özeti)
DeFi Library ile 2021'de DeFi dünyasında yaşanan gelişmelere bakış...
DeFi ekosistemi hakkında güncel bilgileri sunmaya çalıştığım haftalık derleme yazısına hoş geldiniz. Keyifli ve bilgilendirici bir yazı olması dileğiyle!
DeFi Library haftalık bülteni, her hafta 5000’den fazla kişi tarafından okunuyor. Onlardan birisi olmak için:
Proje incelemelerinin yer aldığı Youtube kanalına abone olabilir, detaylı rehber videolardan faydalanabilirsiniz:
🙏 Destekçiler 🙏
Perpetual Protocol : Sürekli kontratları düşük ücret ve yüksek hızda alıp/satmanın KYC gerektirmeyen çözümü. Gelecek burada ve gelecek merkeziyetsiz. Perpetual Protokol : Al/Sat. Yarat. Market Yap.
2021 DeFi RECAP
2021 yılı her anlamıyla roller-coster tadında bir yıl oldu desek yanlış bir ifade olmayacaktır. Bir yandan dünya hala Korona ile mücadele ederken, adapte olabilmek adına hem sosyal hayatta hem de iş hayatında yeni methodlar deneme yoluna gitti. Diğer taraftan da her şeyin biraz daha online olması, dünya genelinde parasal genişlemeye gidilmesi, para politikalarındaki keyfi kararlar insanları kripto ve DeFi dünyasında daha aktif olmaya itti.
Bütün bu gelişmeler yaşanırken de DeFi dünyası 2020’deki doğuş aşamasından sonra nispeten olgunlaşma dönemine girdi diyebiliriz. Ethereum dışında farklı Layer-1 alternatiflerinde yeşeren DeFi ekosistemleri, DeFi 2.0 adı altında inceleyebileceğimiz yeni likidite teşvik yöntemleri, Sıfır-Bilgi-Kanıtı etrafında geliştirilen 2. Katman ölçeklenme çözümleri…
Bu yazıda mümkün olduğunca farklı alanda 2021 yılında yaşanan önemli gelişmelere değineceğim. Böylece hızlı bir yeniden canlandırma seansı gerçekleştirmiş olacağız.
DeFi TVL (Kilitli Toplam Değer)
2020 yılında Ethereum özelinde büyüyen DeFi ekosisteminde kilitli varlıkların toplam değerlerinin 1 Milyar USD olduğu an yaşanan heyecanı düşününce geldiğimiz nokta oldukça heyecan verici.
2021 Ocak ayında 18.71 Milyar USD değerindeki TVL değeri şu an farklı zincirlerdeki (Ethereum, Solana, Avalanche, Binance Smart Chain, Polygon, Terra, Fantom) gelişen ekosistem ile birlikte 250 Milyar USD’nin üzerinde!
Büyüme oranı 13X.
DeFi Kullanıcı Sayısındaki Büyüme
2021’in farklı zincirler vasıtasıyla DeFi’nin kullanıcılara eriştiği bir yıl olduğundan bahsettik. Bu süre içerisinde DeFi kullanıcısı sayısında da ciddi bir artış söz konusu.
2021’in başında sadece Ethereum üzerindeki belli başlı projeleri kullanan kullanıcısı sayısı 1.1 Milyon civarında iken, 2021’in Kasım ayında Metamask 21 Milyon Kullanıcıya eriştiğini açıkladı. İşin içine diğer cüzdanları da dahil ettiğimizde çok ciddi bir adaptasyon ile karşı karşıya olduğumuzu görebiliyoruz.
DeFi Hackleri
2020 DeFi Yazı ile birlikte Rug-Pull (dolandırıcılık) ve hack olayları oldukça yaygınlaşmaya başladı. Akıllı kontrat dünyasının yeni gelişmekte olan yapısı nedeniyle, yapılmak istenen işler karmaşıklaştıkça daha önce tecrübe edilmemiş açıkların ortaya çıktığı birçok olaya şahit olduk.
2021 boyunca Rekt tarafından kayıt altına alınan toplam 57 adet hack olayında toplam yaşanan kayıp 2.1 Milyar USD boyutunda. Şu anki toplam TVL’in 250 Milyar USD olduğu düşünüldüğünde yaklaşık %1’lik bir kayıptan bahsediyoruz.
Merkeziyetsiz Borsa Verileri
DeFi’nin temel taşlarını oluşturan Merkeziyetsiz Borsalar yani DEX’ler farklı zincirlerde büyümeye devam ettiler. Coingecko’nun verilerine göre ilk 10’daki DEX’lerin toplam günlük hacimleri 3 Milyar USD’ye yakın bir seviyede. Yine Coingecko’ya göre sadece Uniswap (v3), merkezi borsaların günlük hacimleri listesinde globalde 9. sırada yer alabiliyor.
The Block’un sağladığı bilgilere göre ise 2021 yılı boyunca Uniswap, Curve ve Sushiswap’ın domine ettiği merkeziyetsiz borsaların aylık hacimleri 50 Milyar USD ile 150 Milyar USD arasında gezindi. Yine The Block’a göre hacim bakımından DEX/CEX oranı %7-%12 arasında değişen bir performans sergiledi.
DeFi Indeks Performansı
DeFi projelerinin 2021 performansını tek tek de incelenebilir ancak genel bir fikir vermesi açısında DeFi Pulse Index ($DPI) performansına bakalım.
DeFi’nin temel taşını oluşturan projeleri (Aave, Uniswap, Curve, Yearn, Balancer, Sushi etc) içeren DPI yılın başına göre %200 değer kazanmış durumda. Bu değer kazanımı son ayların trend projelerine (metaverse, gamefi) göre geride kalmış durumda olsa da total DeFi market büyüklüğündeki artış önemli bir seviyede. Buna ek olarak DeFi 2.0 olarak nitelendirilen projelerin tokenlarının da %500-%1000 arası yıllık getiri sağladığını da not etmekte fayda var.
Yukarıdaki istatistikler ile kabaca da olsa 2021’e bir ayna tutup, genel gelişimi incelemiş olduk. Şimdi de 2021 boyunca yaşadığımız önemli gelişmeleri listeleyelim:
Ocak’21:
Ethereum market büyüklüğü 100 Milyar USD’yi aştı ve yeni bir ATH değerine ulaştı.
Furucombo token çıkardı ve erken dönem kullanıcılarına airdrop yaptı.
Kilitlenen koinlerin likit olarak kullanılmasına imkan sağlayan, merkeziyetsiz kilitleme (staking) yönetim platformu Lido Finance token çıkardı ve erken dönem kullanıcılarına airdrop yaptı.
Aralık’20-Ocak’21 boyunca DeFi tokenları diğer projelere göre çok daha iyi performans sergiledi.
Şubat’21:
Merkeziyetsiz borç alma/verme protokolü Aave, 4 Milyar USD TVL değerine ulaştı.
Gerçek dünya varlıklarını DeFi’ye taşıdığını “iddaa eden” DMM projesi regülatif sebeplerden ötürü faaliyetini sonlandırdı.
Ethereum ağını kullanmanın maliyetinin artmasıyla Layer-2 projelerine geçişler daha fazla konuşulmaya başlandı.
Merkeziyetsiz borsalara likidite sağlamak isteyen kişi sayısı arttıkça Impermanent Loss konusu da önem kazandı.
Pangolin, Avalanche C-Chain’de hizmet vermeye başlayan ilk DeFi projesi oldu.
Metamask, cüzdan için takas özelliği ile günde 20 Milyon USD hacim yakaladı ve 170k USD getiri elde etmeye başladı.
Merkeziyetsiz ve kayıpsız piyango uygulaması PoolTogether, token çıkartarak airdrop yaptı.
DeFi 2.0 projelerinden olarak nitelendirilen Alchemix Finance, kredi borcunu teminat getirisi ile otomatik olarak ödemeye imkan sağlayan mekanizmasını duyurdu.
Mart’21:
Uniswap 32 Milyar USD aylık takas hacmine ulaştı.
ETH 2.0 yol haritasında Merge işlemini öne alarak, Rolluplar aracılığı ile ölçeklenmeye öncelik verilmesi tartışılmaya başlandı.
NFT trendi daha fazla kişi tarafından seslendirilmeye başlandı ve Opensea 23 Milyon USD yatırım aldı.
Gas fiyatlarının artışı sonucu Ethereum’a alternatif olarak Polygon ve Binance Smart Chain yükselişe geçti. Bu dönemde köprüler daha fazla popüler oldular.
Uniswap v3 duyurusu ile konsantre likidite sağlayıcılığına imkan sağlayan bir protokol güncellemesi yayınladı.
Likidite sağlayıcılı ile getiri sağlamak adına farklı protokol ve zincirlerde alternatifler artmaya başladı.
Indexed Finance, NFT Index’i yayınladı.
Nisan’21
Avalanche üzerinde farklı DeFi protokolleri hizmet vermeye ve kullanıcı çekmeye başladılar.
Avalanche ekosistemine yönelik inceleme bülteni yayınlandı.
Miner Extractable Value (MEV) konusu popülerlik kazandı.
St Louis FED tarafından DeFi inceleme raporu yayınlandı.
Meme tokenların yükselişi SHIB önderliğinde başladı.
Özgür Demirtaş, Habertürk’teki bir programda DeFi anlattı.
Elastik arz kavramını DeFi’a taşıyan Ampleforth, yönetişim tokenı çıkartarak airdrop yaptı.
Thodex vurgunu gerçekleşti.
Aave v2 ile likidite madenciliği programını duyurdu.
Bir DAO’nun başka bir projeyi satın alması blokzincir üzerinde oylanarak karara bağlandı.
Mayıs’21
DeFi’nin en önemli medya kolu Bankless, DAO yapısına bürünerek $BANK tokenı çıkardı.
DeFi odaklı kapsamlı bir pratik rehber programı yayınlandı.
Vitalik kendisine gönderilen meme tokenları satarak dünya genelinde bir çok yardım kuruluşu ve derneğe milyonlarca dolar bağış yaptı.
Tether, bankadaki rezervinin sadece %3’ünün nakit para olduğunu açıkladı.
Aave, kurumsal yatırımcılar için Aave Pro üzerinde çalışmaya başladığını açıkladı.
Merkeziyetsiz kitle fonlama ve hackathon projesi Gitcoin, kendi tokenını çıkartarak airdrop yaptı.
Haziran’21
Curve Finance, Polygon ağında da hizmet vermeye başladı ve likidite teşviği programını oylamaya sundu.
İsviçre menşeili Sygnum Bank ile Aave arasında bir işbirliği çalışması olduğu duyuruldu.
Kucoin tarafından Avalanche C-Chain’e AVAX çekim desteği başlatıldı.
DeFi ve Web3 Geliştirici olmak isteyenler için kapsamlı bir yol haritası yayınlandı.
DeFi Library 1 yaşına bastı :).
Türkiyenin ilk DAO’su LunaDAO kuruldu ve DeFi Library de LunaDAO’nun bir parçası oldu.
Temmuz’21
Ethereum’daki işlem ücretlerinin yakılmasına imkan sağlayan EIP-1559’un devreye alınması konusunda öneri yaratıldı.
Polygon ekosistemi farklı projeleri bünyesine katarak büyümeye devam etti.
Hop Protokol, rollup çözümlerini de destekleyeceğini açıklayarak geniş kapsamlı bir köprü olma konusunda vizyonunu açıkladı.
Uniswap, Optimism üzerinde hizmet vermeye başladı.
Circle bir denetim raporu yayınlayarak USDC’i destekleyen nakit rezervin %61 oranında olduğunu açıkladı.
Zerion kullanıcılarına NFT Drop gerçekleştirdi.
Ağustos’21
Cüzdan güvenliğini sağlayamayan bir kullanıcı milyon dolar değerindeki CryptoPunk NFT’lerini çaldırdı.
Solidity ile akıllı kontrat geliştiriciliğine adım atmayı planlayanlar için geniş bir flood yayınlandı.
Argent, Layer-2 destekli bir cüzdan uygulaması yayınlayacağını duyurdu.
Merkeziyetsiz türev işlemler yapılmasına imkan sağlayan dYdX Prokolü, token çıkartarak airdrop yaptı.
Ethereum’da Londra güncellemesi gerçekleştirilerek EIP-1559 aktif hale getirildi.
PolyNetwork projesinde 611 Milyon USD değerinde kayıba yol açan bir hack gerçekleşti. Ancak sonrasında hackera erişilmesi sonucunda hacklenen miktar geri iade edildi.
Opensea aylık hacimi 600 Milyon USD’nin üzerine çıktı.
Avalanche teşvik programı kapsamında Aave ve Curve, Avalanche C-Chain üzerinde de hizmet vermeye başladı.
Avalanche teşvik programı ve Benqi’nin hizmete girmesi sonrası Avalanche C-Chain üzerindeki TVL 1 Milyar değerini aştı.
Eylül’21
Globalde takip edilmesi gerek DeFi ve Kripto temalı bilgi kaynaklarını anlatan bir flood paylaşıldı.
Twitter, Bitcoin ve Ethereum üzerinden bağış alma eklentisini duyurdu.
Loot, N Numbers gibi yazı ve sayı tabanlı NFT koleksiyonları üzerinde çalışmak üzere bir araya gelen toplulukların proje oluşturmaya çalıştığı bir NFT akımı başladı. Bu konuyu detayıyla işleyen bir bülten yayınlandı.
ODTÜ Blokzincir Topluluğu kuruldu.
Bir NFT projesinin mintleme işlemi sırasında gas fiyatı 10000 gwei’ye kadar çıktı.
Solana ve Arbitrum ağlarında kısa süreli kesintiler meydana geldi.
Avalanche üzerinde çalışan Vee Finance hacklendi.
MakerDAO ve Curve Finance, Arbitrum üzerinde hizmet vermeye başladı.
Çin kaynaklı yasaklamalar sonucu merkeziyetsiz borsaların hacimleri büyük artış gösterdi.
OhmDAO ve türevlerinin (DeFi 2.0) sunduğu protokole ait likidite kavramı ve bonding mekanizması ile projelerin kendi likiditelerine sahip olmalarının önü açıldı.
Ekim’21
Societe General bankası, DeFi aracılığı ile kredi alabilmek için MakerDAO’ya başvurdu.
Compound’un likidite teşvik mekanizmasında yapılan bir güncellemede oluşan açık nedeniyle kullanıcılar yüksek miktarda COMP kazandılar. Bu COMP’ların geri iade süreci ile birlikte merkeziyetsizlik ve etik odaklı tartışmalar arttı.
DeFiLlama tokenı olmayan DeFi projelerinin listesini yayınladı.
Refik Anadol’un NFT koleksiyonu 5.1 Milyon USD karşılığında satıldı.
Cem Yılmaz, NFT dünyasına adımını attı.
Ethereum 1.0 ve 2.0’ın birleştirilme süreci geliştirici ağında doğrulandı.
Gerçekleştirilen bazı airdropların önceden haberini alan ilgili projenin ekip üyelerinin yaptıkları işlemler zincir üzerinde açığa çıktı.
PoolTogether v4 ile birlikte çoklu zincir yapısına geçti.
BTC, ETH ve DeFi tokenlarına aynı anda yatırım yapmak isteyenler için Bankless tarafından BED indeksi yayınlandı.
Economist, DeFi’yi anlattığı dergi kapağını NFT olarak satışa çıkardı.
Selçuk Erdem tarafından çizilen Polar Bears koleksiyonu NFT olarak satıldı.
Cream Finance, 2021’de ikinci kez hacklendi ve 100 Milyon USD üzerinde bir kayıp yaşandı.
Facebook adını Meta olarak değiştirdi ve Metaverse vizyonunu ortaya koydu.
Kasım’21
Ethereum Name Service, DAO yapısına bürünerek ENS tokenını çıkardı ve airdrop yaptı.
Paraswap token çıkarttı ve airdrop yaptı. Ancak şartlarını ağır olarak belirlemesi ve birçok kişiyi liste dışı tutmasıyla, airdrop yaparak antipati kazanan ilk proje oldu.
Metamask’ın token çıkaracağı ile ilgili ipuçları artmaya başladı.
Wyoming’de bir arsanın mülkiyet dışındaki haklarının NFT sahiplerine verilmesini hedefleyen CityDAO, “vatandaşlık” NFT’leri üzerinden DAO yapısını oluşturdu.
Amerikan Anayasının bir kopyasını satın almak üzere kurulan ConstitutionDAO 40 Milyon USD değerinde bağış topladı ancak açık artırmayı kaybetti.
Aralık’21
Avalanche Hackathon, NFT-Game teması ile İstanbul’da gerçekleşti.
Chainanalysis raporuna göre Türkiye’de 2021’in ilk 6 ayındaki her 3 işlemden birinin DeFi ile alakalı olduğu açıklandı.
PoolTogether da Avalanche’da hizmet vermeye başladı.
Web3 geliştirici ekosistemini teşvik etmek adına Web3 University oluşumu yayınlandı.
Hacettepe, Bilkent ve Çankaya Üniversiteleri Blokzincir Toplulukları kuruldu.
Türkiye’de kanunlaştırılması planlanan bir kriptopara yasası taslağı üzerine oluşturulan kamuoyu sonucunda Meclis’te bir görüşme gerçekleştirildi. Sektörün önde gelen isimleri tarafından kanunun yasaklayıcı yönleri hakkında geri bildirimde bulunuldu.
