Geçtiğimiz günlerde ABD’nin en büyük 16. Bankası olan SVB (Silicon Valley Bank) iflas etti. Bu iflasın yankılarını tüm küresel piyasalarda özellikle de bankacılık ve teknoloji hisselerinde hissettik. Bu iflasın bu kadar ciddi hissedilmesinin sebebi aslında Lehman Brothers’dan sonra ABD’de batan en büyük 2. Banka olmasıydı.

Bu algı ve haber kanallarının haberi veriş şekli akıllara hemen 2008 krizi ve peş peşe iflasını açıklayan banka ve finansal kurumları getirdi. Bu yüzden de aslında ekonominin çok küçük bir çarkın dişlisini temsil eden iflas tüm dünyada ciddi bir etki yarattı.

Etkinin boyutları sektöründen kaynaklı kripto sektörünü de etkiledi. SVB kredilerinin çok büyük bir kısmını start-up ve fintech şirketlerine veriyordu. Ayrıca Circle’ın sahip olduğu USDC stabil kripto para biriminin de nakitlerinin %25’i bu bankada bulunuyordu. Bu durum USDC sahiplerinde bir UST/LUNA faciası tetiklemiş olacak ki ciddi satışlar geldi ve USDC stabilliğini kaybetti.

İlk olarak SVB’nin batış sürecini ele alalım.

SVB belirttiğimiz gibi teknoloji sektörüne düşük “sabit” faizli krediler sağlayan bir bankaydı. Bunun dışında fintech ve girişim sermayeleri bu bankada parasını tutar ve karşılığında bir faiz alırdı.

Peki SVB gelir akışını nasıl sağlıyordu?

Onlar da varlıklarını uzun vadeli devlet tahvillerinde değerlendiriyorlardı. Nasıl olsa adı üstünde devlet tahvili ve garanti getiri anlamına geliyor. Ancak bu gelir düzeni FED’in faiz politikalarıyla birlikte bozulmaya başladı. Sebeplerini sıralayacak olursak:

Sabit faizli krediler vermişlerdi bu müşteriler için iyi SVB için kötüydü çünkü FED sürekli faizleri artırıyordu.
Müşterilerine sundukları faiz gelirleri artık kendi maliyetlerine yaklaşmıştı, maliyetler artarken bir yandan da karları düşüyordu.
FED finansal kurumlara uyguladığı yaptırımlarla dolaylı yoldan onları bütçesini düzeltmeye itiyor fakat banka yöneticileri çeşitlendirmeye gitmiyordu.
SVB toplam varlığının yüzde 55’i devlet tahvillerinde duruyordu ve bu onları ABD’de en yüksek tahvil bulunduran banka durumuna sokuyordu.

Kısaca özetlersek; ekonomi ve finans yöneticilerinin durumu ve geleceği iyi değerlendirememesinden kaynaklı bir kriz yaşandı ve bu krizi önce sermaye artırımı ile çözmeye çalıştılar, ters tepince “kendi varlıklarını” satarak müdahale etmeye çalıştılar ve bu durumu daha da kötüye götürdü ve sonuç olarak iflas ettiler.

FINTECH sektörünün bu durumdan en çok etkilenecek sektör olacağını görmek çok da zor değil.

Çünkü sektöre en büyük finansman sağlayan startupları en fazla destekleyen banka bir anda piyasadan silindi. En büyük stabilkoinlerden birisi olan USDC varlıklarının yüzde 25’ni bu bankada tutuyordu ve stabilliğini kaybetti. Dikkatinizi çekerim stabilliğini herhangi bir algoritmik, teknolojik sebepten kaybetmedi sadece piyasalarda oluşan algı ve arz/talep dengesi yüzünden kaybetti.

Bunun tek başına bir olay olmadığı önce UST/LUNA sonra FTX krizi ve iflası daha geçenlerde Silvergate olayı ve sonunda da SVB iflası birbirleriyle ilişkili olduğunu düşünmekteyim. Buradan yola çıkarak özellikle yeni teknolojiler üzerinde hâlihazırda çalışan projeler veya yeni projeler ciddi zararlar görecektir. Bu bir teknoloji faciası veya teknoloji buhranı olarak değerlendirilebilir. Evet Amazon, Google, Facebook gibi WEB 2.0 şirketleri dimdik ayakta dururken “nasıl bu tabirleri kullanabiliriz” diyebilirsiniz fakat finansal teknolojik ilerlemenin göz göre göre alınan yanlış finansal kararlar yüzünden sekteye uğraması bu tarz düşünceleri de beraberinde getirecektir.

Peki bu sürecin makro ekonomik tarafında neler oldu veya olabilir? Gerçekten 2008 krizi benzeri bir olay mı yoksa münferit bir olay olarak kalacak mı?

2008 krizi temel olarak düşük faiz oranları sebebiyle; çok fazla borçlanma, ödeme sorunları ve regülasyon eksiklikleri yüzünden ortaya çıkmıştı ve zincirleme etkiyle küresel bir boyut kazanmıştı. Bugünkü SVB iflası ise bir ödeme veya borçluluk problemi değil kârlılık problemidir. Kârlılık problemleri kapital sermaye döngüsü içerisinde münferit olarak kalırsa sadece şirket bazında ve küçük de olsa sektör bazında etkisi görülür. Eğer bu kârlılık problemleri sektöre ve piyasaya yayılırsa o zaman ödeme problemlerine döner ki bu da 2008 krizinde olduğu gibi küresel çapta hissedilir.

SVB iflasının küresel çapta sadece anlık bir etki yarattığını gördük. Bunun sebebi bankanın büyüklüğü, sektörü ve içinde bulunduğumuz makro ekonomik durumdur. Banka küresel çapta bir kriz yaratmak için gerekli büyüklük ve sermaye ağına sahip değil. Sektörü daha çok finans teknolojisi alanına yoğunlaşmış yani sermaye yoğun bir sektör; bu yüzden faktör (emek) piyasalarını etkilemeyecek bir nitelikte olduğunu görüyoruz. Makro ekonomik anlamda ise sıkılaşmanın hat safhada olduğu bir dönemdeyiz ve bu 2008 kriz ortamının tam tersidir.

Yazan: Behçet Lemi Çelik

Layka DAO

SVB İflasının Detayları